هدف کتاب حاضر معرفی زوایا و شاخصهای مختلف جوامع آغازین شهر/شهرک‌نشین، ورای تفکرات بین‌النهرین‌مدارانه است. گرچه دیدگاههای مختلف شهرنشینی در نگاه نخست مشترکاتی با بین‌النهرین دارد، تبیین تفاوتهای آن براساس گوناگونی حوزه‌های جغرافیایی- فرهنگی ایران، چارچوبهای خاص خود را می‌طلبد. دوره آغاز شهر/شهرک‌نشینی دارای شاخصهای متعددی است؛ یکی از این شاخصها، و اصلی‌ترین آنها، ابزارهای کنترل، نظارت و مدیریتی در جامعه است که در نهایت در حدود نیمه دوم هزاره چهارم پیش از میلاد به ابداع نگارش در قالب گل‌نوشته انجامید. این کتاب، ضمن ارائه مدارک شاخص باستان‌شناسی- زبان‌شناسی، به بررسی سیر تکاملی نگارش در ایران از مرحله پیش‌نگارش تا آغاز نگارش می‌پردازد: در مرحله پیش‌نگارش، کالاشمارها، گویهای شمارشی توخالی، گویهای شمارشی توپر، گویهای شمارشی دوکی‌شکل و گل‌خط و در مرحله آغاز نگارش، با تفکیک به دو بخش، شاخصهای بیجک و گل‌نوشته‌های شمارشی ابتدایی، پیشرفته و علائم‌نگار و گل‌نوشته‌های آغاز ایلامی تجزیه و تحلیل می‌شوند.